برهمکنش روی و کادمیوم بر رشد و تجمع کادمیوم در گیاه برنج رقم هاشمی(oryza sativa . l. cv . hashemi)

به منظور بررسی اثرات اصلی و اثرات متقابل روی و کادمیوم بر عملکرد و رشد برنج رقم هاشمی آزمایش گلدانی در سال 1389 در دانشگاه گیلان اجرا گردید. اثر پنج سطح روی (صفر، 2، 5، 10 و 20 میلی گرم بر کیلوگرم خاک ) و سه سطح کادمیوم (صفر، 50، 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مصرف کادمیوم موجب کاهش معنی دار ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه شد. بطوری که تیمار 100 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیوم به ترتیب باعث کاهش 9/12، 1/36 و 7/5 درصدی در شاخص برداشت برنج، عملکرد دانه و ارتفاع بوته گردید. مساحت برگ پرچم و طول خوشه در سطح 5 میلی گرم بر کیلوگرم تیمار روی به طور معنی داری افزایش، در حالی که مساحت برگ پرچم در سطح 20 میلی گرم برکیلوگرم و طول خوشه در سطح 5 میلی گرم برکیلوگرم کاهش معنی دار در سطح 1% پیدا کرد. مصرف روی تاثیر معنی داری در کاهش طول خوشه در سطح 1% داشت. اثر متقابل روی و کادمیوم بر وزن هزار دانه در سطح 1% معنی دار بود.در تیمار روی و کادمیوم با افزایش غلظت روی، اثرات منفی در صفات گیاهی مشاهده گردید. بطوری که ارتفاع بوته در تیمار cd50-zn10 و تیمار cd50-zn20 به ترتیب 1/3 و 5/16 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان داده است. اثر متقابل روی و کادمیوم بر غلظت فسفر ساقه، ریشه و دانه معنی دار بود. نتایج جالب توجه که به دست آمده نشان می دهد که در غلظت های پایین کادمیوم مقدار فسفر ریشه افزایش و در غلظت های بالای کادمیوم فسفر ریشه کاهش یافته ولی در ساقه عکس روند فوق مشاهده شد .با افزایش مصرف روی و کادمیوم در خاک، غلظت روی و کادمیوم در ریشه گیاه برنج افزایش معنی دار یافت . کادمیوم با روی رابطه آنتاگونیسمی داشت یعنی با افزایش مصرف کادمیوم، غلظت روی در دانه و ساقه گیاه برنج کاهش یافت.